HAVALANDIRMA TESİSATI PERİYODİK KONTROLÜ

İş yerinde çalışanların iş güvenliği ve sağlığı açısından temiz hava ihtiyacını işveren sağlamakla yükümlüdür. İşyeri dışında kullanılan taşıma araçları veya taşıma araçlarının içindeki işyerleri, yapı ve benzeri geçici veya hareketli iş alanları ve iş sağlığı ve güvenliği açısından etkileşim içerisinde olamayacak kadar uzak tarım ve orman alanları hariç bütün iş yerlerinde havalandırma tesisatı kontrolünün yapılması ve havalandırma tesisatı kontrol belgesinin bulundurulması zorunludur. Temiz hava ihtiyacının karşılanması ayrıca çalışanların motivasyon ve verimine de olumlu etki yapmaktadır. Havalandırma sistemi 2’ye ayrılır.

1. Genel Havalandırma
2. Lokal(mekanik) Havalandırma

Genel Havalandırma

İş yerlerinde bir bölüme ya da tüm bölgeye gerekli oranda hava vererek veya çekerek tüm alandaki havanın değişmesi işlemidir. Genel havalandırma da ortamdaki kirleticiler seyreltilir fakat işyerinde toksik veya yüksek oranda kirletici oluşmasını sağlayan işlemler yapılıyorsa sadece genel havalandırma yeterli olmaz. Genel havalandırmanın yanında lokal(mekanik) Havalandırma sisteminin de yapılması gerekmektedir.

 

Lokal Havalandırma

Lokal havalandırmada toksik veya kirleticilerin ortama yayılmadan kaynağından direk emerek dışarı taşınması amaçlanır. Bu da uygun aspirasyon tesisatı ile çıktığı yerden emilerek sağlanır. Aspirasyon tesisatında kullanılan kanal veya borular, yanmaz malzemeden uygun kesitte yapılmalı ve seyyar emme ağızlarında spiralli veya eğilebilen hortumlar kullanılabilmektedir. Lokal havalandırma sisteminde emici ağızlar, bunlar dairesel veya dikdörtgen menfezlerde olabilir, hava kanalları ve hava temizleyiciler mevcuttur.

 

İşyerinin Temiz Hava Yükümlülükleri

• Kapalı işyerlerinde çalışanların ihtiyaç duyacakları yeterli temiz havanın bulunması sağlanmalıdır. Yeterli hava hacminin tespitinde, çalışma yöntemi, çalışan sayısı ve çalışanların yaptıkları iş dikkate alınır.
• Çalışma ortamı havasını kirleterek çalışanların sağlığına zarar verebilecek atıkların ve artıkların derhal dışarı atılması sağlanmalıdır. Boğucu, zehirli veya tahriş edici gaz ile toz, buğu, duman ve fena kokuları ortam dışına atacak şekil ve nitelikte, genel havalandırma sisteminden ayrı olarak mekanik (cebri) havalandırma sistemi kurulumu yapılmalıdır.
• Mekanik havalandırma sistemi kullanıldığında sistemin her zaman çalışır durumda olması sağlanmalıdır. Havalandırma sisteminin çalışmaması, iş sağlığı ve güvenliği yönünden tehlikeli ise arızayı bildiren kontrol sistemi tesis edilmelidir. Mekanik ve genel havalandırma sistemlerinin bakım ve onarımları ile uygun filtre kullanım ve değişimleri yıllık olarak yetkili kişilere yapılmalıdır.

Havalandırma Tesisatı Periyodik Kontrolü Nasıl Yapılır?

 

İşyerinin talebi üzerine uygun gün belirlenerek firmaya gidilir. Havalandırma tesisatı için kontrol kriterlerine uygunluğu gözle kontrolden geçirilir. Havalandırma kanal çeperine ve filtrelerine bakılarak kontrol edilir. Ayrıca havalandırma noktaları genel veya mekanik denilen lokal havalandırma noktalarına sahip olabilir. Bu noktaların her birinde özel ölçüm cihazıyla hava akım hızı ölçülür. Ortam sıcaklığı ve nemi de ölçüldükten sonra havalandırma debisi hesaplanarak tüm bu bulgular ve notlar havalandırma sistemi periyodik formu veya havalandırma ve klima dediğimiz iklimlendirme formuna yazılır. Havalandırma tesisatı uygunluk raporuna kaydedilir.

 

Havalandırma Sistemi Periyodik Kontrol Rapor Uygunluk Listesi;

• Havalandırma Kanalı Tıkanık mı ?
• Kanal Çeperinde Delik veya Ezilme Var mı ?
• Hasarlı veya Eksik Conta Var mı ?
• Havalandırma Sistemi Üzerinde Gözle Görülebilir Toz Birikmesi Var mı?
• Sisteme Sonradan Eklenen Parça Var mı ?
• Kanal Sistemi Boyunca Kesilmiş veya Flanş Kullanılarak Eklenmiş Bir Parça Var mı ?
• Keskin Dönüşlü Dirsek Var mı?
• Fan Kayışı Fiziksel Olarak Yıpranmış mı ?
• Fan Arkaya Doğru Kaymış mı ?
• Hava Filtresi Tıkalı mı ?
• Havalandırma Kanalı Pürüzlü mü ?

Havalandırma Tesisatı Periyodik Kontrolü İçin Kullanılan Cihazlar

 

Havalandırma sistemleri ve aspirasyon tesisatı için Nem ölçer,termometre ve anemometre cihazı kullanılmaktadır. Firmamız tarafından yetkili personelimiz cihazla menfez ve kanal çıkışlarının nem, sıcaklık ve hava akım hızı ölçümlerini yaparak hesaplamalarla raporda belirtir.

 

Havalandırma Tesisatı Periyodik Kontrol Raporu

Firmamız tarafından yapılan kontroller ve ölçümler ölçüm noktaları ile beraber rapora yazılır. Hesaplama sonucu raporda belirtilir. Değerlendirme yazısında uygunluğu belirtilir. Ve firmamız tarafından onaylı rapor iletilir.

 

Havalandırma Tesisatı Periyodik Kontrol Yönetmeliği

28710 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan ‘’İş Yeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik’’ine göre işveren çalışanına temiz hava sağlamakla yükümlüdür.

 

Havalandırma Sistemleri Periyodik Kontrolleri Ne Sıklıkla Yapılmalıdır?

Havalandırma sistemi kurulumu yapılıp kullanılmaya başlanmadan önce, havalandırma ve aspirasyon tesisatı üzerinde yapılan herhangi bir değişiklikte ve havalandırmalarda yapılan tamir ve bakım işlemlerinden sonra yönetmeliğe göre bütün periyodik kontrollerinin yılda en az 1 kez yaptırılması kanunen zorunludur.

 

Kanunen Zorunlu Olan Periyodik Kontroller Yaptırılmazsa ?

Süreleri kanunen belirlenen bu periyodik kontroller yaptırılmadığı durumlarda sorumlu iş yeri sahibi olur. Bakanlıkça ve Türk Standartları Enstitüsü tarafından yapılan firma denetlemelerinde tespiti halinde iş yeri sahibine cezai işlem uygulanır. Bu yüzden yaptırılması gerekmektedir.

 

Havalandırma Tesisatı Periyodik Kontrolü İçin Kimler Yetkilidir?

Yönetmeliğin ilgili maddesine göre havalandırma tesisatı periyodik kontrolleri için makine teknikeri ve makine mühendisi veya makine eğitimi bölümü teknik öğretmenler yetkilidir.

 

 

 Tablo-3: Tesisatların periyodik kontrol süreleri ile kontrol kriterleri

EKİPMAN ADI	PERİYODİK KONTROL DÖNEMİ (Azami Süre) (İlgili standardın öngördüğü süreler saklı kalmak koşulu ile)	PERİYODİK KONTROL KRİTERLERİ (İlgili standartlar aşağıda belirtilmiştir.)
Kaçış yolu basınçlandırma sistemleri ve duman tahliye sistemleri	Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl	Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe Uygun Şekilde Gerçekleştirilir.
Havalandırma ve klima tesisatı	1 Yıl	Projede belirtilen kriterlere uygun olup olmadığının belirlenmesine yönelik olarak yapılır.